تقریبا یک سال از زمانی که بازار سرمایه ایران رفته‌رفته به سمت صعود خاص و عجیبی در دوران کرونا پیش رفت، می‌گذرد. بازار سهام در سال ۹۹ در مجموع با بازدهی مثبت بیش از ۱۰۰ درصد همراه شد و به عبارتی شاخص کل از رقم‌های حدود ۵۰۰ هزار واحد در ابتدای سال با یک اوج خاص نهایتا به رقم‌هایی در محدوده یک میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی رسید که اتفاقی خاص در بازار سرمایه ایران بود و در نهایت هم در بیستم مرداد ماه، شاخص کل در طول عمر بازار سرمایه رکورد ثبت کرد. اما بازار سرمایه در سال ۱۴۰۰ چگونه خواهد بود؟

با این حال، با گذر زمان و در نهایت از ۲۰ مرداد تا ۱۱ اسفند ۱۳۹۹ با خروج ۷۶ هزار و ۲۶۷ میلیارد تومان نقدینگی حقیقی‌ها از بازار، حباب بازار سرمایه ترکید و با وجود کرونا و مشکلاتی که کرونا برای اقتصاد ایران داشت و از سمتی دیگر با وجود تشدید تحریم‌ها در روزهای پایانی دولت ترامپ که شدیدا بر دسترسی به منابع ارزی تاثیر داشت و از سوی دیگر آسیب صادرات غیرنفتی ایران، نگرانی وسیعی در بازارهای سرمایه و برای سرمایه‌گذاران ایجاد شد. گذشته از این نگرانی‌ها، سال ۱۴۰۰ هم با شروع خوبی همراه نبوده و همچنان بازار سرمایه ایران به ثبات نرسیده است. اما این روند تا پایان این سال چگونه خواهد بود؟ آیا می‌توان انتظار رشد خوبی از بازار سرمایه داشت؟ انتخابات ۱۴۰۰ چه نقشی در این بازار خواهد داشت؟

انتخابات ۱۴۰۰ و تاثیر آن بر بازار سرمایه و بورس

این روزها که بحث انتخاب داغ است انتظار می‌رود بازار‌های سرمایه و بورس دستخوش تغییراتی شوند اما این موضوع که این تغییرات چقدر خواهد بود و آیا اساسا تغییرات به سوی مثبت می‌رود یا منفی، همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. عده‌ای از کارشناسان معتقدند که انتخابات می‌تواند تاثیر مثبتی بر رشد بازار سرمایه داشته باشد و برخی هم می‌گویند ارتباط دادن بورس و انتخابات در کل منطقی نیست چون بازار بورس به طور طبیعی افت و خیز خود را دارد همان‌طور که در گذشته هم داشته است. به عبارتی و با توجه به نظرات برخی کارشناسان باید انتظار داشت که بازار سرمایه با وجود تنش‌های سیاسی ناشی از انتخابات احتمالا دستخوش صعودهای لحظه‌ای و هیجانی هم خواهد شد.

مساله مهمی که کارشناسان به آن اذعان کرده‌اند این است که چون بخش عمده افرادی که سال گذشته وارد بازار سرمایه شدند، ضرر کرده‌اند اساسا نمی‌توان انتظار داشت در سال ۱۴۰۰ نقدینگی بورس بالا برود. این مساله حداقل تا زمانی که این سرمایه‌ها از بازار خارج شوند هم ادامه خواهد یافت. اما در کل با بررسی‌هایی که انجام شده می‌توان گفت امسال بازار سرمایه رشدی هر چند اندک خواهد داشت. از طرفی هم باید این نکته را خاطر نشان کرد که بازار بورس بازاری میان مدت و بلند مدت است بنابراین افرادی که سال گذشته در بورس سرمایه‌گذاری کردند و جزء افراد مبتدی بورس بودند بهتر است به این موضوع دقت بیشتری داشته باشند، به خصوص که تورم بازار هم با وجود بودجه استقراضی دولت همچنان ادامه خواهد داشت.

با وجود تمام مشکلات و نابسامانی‌هایی که در اقتصاد ایران شاهد آن هستیم امید این می‌رود که بعد از برگزاری انتخابات ثبات خوبی به بازار سرمایه برگردد و این هم ناشی از کاهش درگیری‌های سیاسی داخلی بعد از انتخابات خواهد بود. در نهایت به طور کلی باید گفت با توجه به این که در روزهای آتی تا زمان انتخابات همچنان همه گفته‌ها و عملکردهای اقتصادی دولت بر سیستم بازار سرمایه تاثیر خواهد داشت، باید همچنان انتظار داشت که بازار سهام برای بهبود راه طولانی در پیش داشته باشد.

امید، شاه‌کلید همیشگی بازار سرمایه

نکته مهمی که در پیش‌بینی بازار سرمایه مهم است و باید در نظر گرفته شود این است که این بازار همواره تحت تاثیر تغییرات زیادی قرار گرفته و می‌گیرد و می‌توان گفت بازار سرمایه در سال ۱۴۰۰ با شرایط موجود حاکم در اقتصاد ایران از جمله گفته‌ها و تحلیل‌های کارشناسان، بازار ارز و طلا، جو روانی انتخابات و به تبع آن فضای به روی کار آمدن دولت جدید و حتی شرایط بین‌المللی و سیاسی و حتی سابقه تاریخی بازار بورس هم دستخوش نوسان می‌شود.

اما در این میان کرونا و به دنبال آن واکسیناسیون کرونا هم می‌تواند تاثیراتی بر روند کلی بازار بورس داشته باشد؛ احتمالا با اعمال واکسیناسیون، مجددا امکان برقراری ارتباطات تجاری برای شرکت‌ها و صادرکنندگان فراهم می‌شود و این مساله در نهایت به رشد بازار اقتصاد ایران و رشد بازار سهام منجر خواهد شد. این مساله در سطح جهانی هم صدق می‌کند و به نوعی با توجه به این که حدود دو سوم شرکت‌های فعال بازار سرمایه ایران شرکت‌هایی هستندکه به نحوی چه مستقیم یا غیرمستقیم از نرخ جهانی فلزات، نفت، مواد خام و محصولات معدنی و پتروشیمی متاثر می‌شوند، می‌توان گفت رشد یا افزایش قیمت‌ها در این بخش‌ها هم می‌توانند در روند بازار سهام ایران موثر باشند.

در کنار تمام عواملی که همواره در پیش‌بینی بازار سرمایه باید در نظر گرفته شود، نباید سابقه تاریخی بازار سهام ایران را نادیده گرفت. در طول سه سال گذشته و درست از زمان شروع کاهش ارزش ریال، بازار سهام ایران هنوز در صدر جدول بازدهی است و علیرغم افتی که شاخص بورس در سال ۹۹ داشته است می‌توان امیدوار بود که این دوره افت احتمالا در سال ۱۴۰۰ پایان می‌یابد اما همه اینها در صورتی اتفاق خواهد افتاد که شاهد ثبات سیاسی بعد از برجام و انتخابات، تثبیت نرخ ارز و رشد قیمت‌های جهانی باشیم.

برخی از کارشناسان از جمله وزیر اقتصاد هم با صحه گذاشتن بر موثر بودن فاکتورهای اقتصادی تاثیرگذار بر بازار بورس اخیرا بیان کرده‌اند که امسال یعنی آخرین سال قرن سال، بازار سهام شاهد پایداری خواهد بود زیرا شرایط شرکت‌های بورسی از نظر سودآوری بسیار خوب است و شرکت‌های صادراتی هم به واسطه فراهم شدن شرایط و امکان بالا بردن نرخ بهره‌برداری از ظرفیت اسمی با افزایش سود روبرو خواهند شد.

اما همواره این نکته هم صادق بوده است که فعالان بازار سرمایه همواره با امید رو به جلو حرکت کرده‌اند و می‌توان امیدوار بود که در سال ۱۴۰۰ بازار سرمایه حتی با وجود کرونایی که دست از ایران و جهان برنداشته با رویکردی بهتر به جلو پیش برود، هر چند اگر شرایط اقتصادی ایران و به خصوص تورم موجود مانع آن نشود.

در نهایت باید گفت بورس یکی از بهترین راه‌های نجات اقتصاد کشور است که نیاز به اتخاذ تصمیمات درست و کارشناسانه دارد تا بتواند به طور موثر به اقتصاد ایران کمک کند. اکنون زمان آن نیست که باز هم تصمیمات عجولانه یا تصمیم‌های موقت در حکم مسکنی موقت برای این بازار گرفته شود.